Cymelia pocztówkowe

Artykuły » Cymelia pocztówkowe

  • Wyd. J. Koepke ok. 1900 r.
    Wyd. J. Koepke ok. 1900 r.

Pocztówka liczy sobie już prawie 150 lat. Niepozorna kartonowa karta korespondencyjna, tak naprawdę zrewolucjonizowała kontakty między ludźmi. Tak jak w przypadku innych wynalazków, które odniosły sukces, pocztówka ma wielu ojców i wiele państw rości sobie do niej prawo.  Najczęściej za oficjalnego wynalazcę karty pocztowej uważa się dr E. Hermanna, autora memoriału opublikowanego 26 stycznia 1869 r. „O nowym sposobie korespondowania pocztą”, w którym zachęcał do stosowania tej formy korespondencji, jako bardziej ekonomicznej. W odpowiedzi na postulaty zawarte w tym memoriale, pierwszą kartę pocztową na świecie wypuścił dnia 1 października 1869 r. dyrektor Poczty Cesarstwa Austro-Węgierskiego.

Początkowo wysyłane karty pozbawione były ilustracji i cechowała je prostota. Jedna strona przeznaczona była na adres i zawierała godło państwowe umieszczane najczęściej w miejscu znaczka, znak opłaty i nazwę karty (np. Deutsche Reichs-Post). Przedstawia to jedna z kart zamieszczona w poniższej galerii. Druga strona przeznaczona była wyłącznie na korespondencję. Do lipca 1875 r., aby pocztówka mogła być wysłana za granicę, musiała mieć napis w języku państwa docelowego, np. „Terjeta postal” w przypadku Hiszpanii. Pomimo zniesienia tego obowiązku, zwyczaj umieszczania napisu „pocztówka” w różnych językach, był stosowany jeszcze przez wiele lat. Od 1904 r. całą jedną stronę pocztówki zajmowała już forma graficzna, natomiast druga strona podzielona została na cześć adresową i korespondencyjną.

Od czasu, kiedy pojawiły się karty pocztowe do ich wykonywania posługiwano się m.in. oryginalnymi technikami graficznymi, w szczególności litografią i chromolitografią. Karty wykonane tą techniką należą do najstarszych i najpiękniejszych pod względem artystycznym i najcenniejszych na rynku kolekcjonerskim. W Prusach Zachodnich (Nowe Miasto Lubawskie pozostawało wówczas w ich granicach) dużym powodzeniem cieszyły się pocztówki  litograficzne, gdzie obok wielowidokowych ilustracji połączonych z ornamentyką roślinną, a niekiedy figlarnymi postaciami i herbami miast, zawarty był napis  „Gruss aus” (pozdrowienia z …). Wytwórcami widokówek były zarówno księgarnie jak i zakłady drukarskie, często konkurujące ze sobą o wydawanie jak najpiękniejszych. W przypadku Nowego Miasta Lubawskiego wydawcami pocztówek litograficznych byli J. Kopeke, F. Pohl oraz A. Lange. Wśród innych artystycznych pocztówek na uwagę zasługują również tzw. księżycówki, czyli widoki miast z księżycem na niebie, mającym wywołać wrażenie nocy. Najczęściej były to monochromatyczne pocztówki drukowane na papierze o niebiskim zabarwieniu. Interesującą metodą urozmaicania powierzchni pocztówek były tłoczenia, w wyniku czego wypukłości i wgłębienia wywoływały efekt trójwymiarowości.  Widoki na kartkach ozdabiano także ornamentyką np. secesyjną i innymi elementami dekoracyjnymi.  Jedna z załączonych do galerii pocztówek posiada ozdobną ramkę imitującą passe-partout z wklejonym zdjęciem przedstawiającym naszą bazylikę oraz rzekę Drwęcę. Pod koniec XIX w. pojawiły się widokówki fotograficzne, często łączone z litograficznym tłem, a czasami ręcznie podmalowywane. Przełomem w produkcji kart pocztowych było wprowadzenie światłodruku, a później techniki  offsetowej.

Warte podkreślenia są pocztówki wysyłane w okresie I wojny światowej z linii frontu lub ze stacjonujących jednostek wojskowych oraz lazaretów. Ich wspólną cechą był brak znaczka pocztowego, zamiast którego był dopisek „feldpost”(poczta polowa) oraz pieczęć  jednostki  wojskowej lub lazaretu.

Dariusz Andrzejewski

  • Karta korespondencyjna 1873 r.
    Karta korespondencyjna 1873 r.
  • Litografia wyd. J. Koepke ok. 1898 r.
    Litografia wyd. J. Koepke ok. 1898 r.
  • Wytłaczana wyd. J. Koepke ok. 1903 r.
    Wytłaczana wyd. J. Koepke ok. 1903 r.
  • Imitacja passe-partout  ok. 1903 r.
    Imitacja passe-partout ok. 1903 r.
  • Księżycówka wyd. J. Koepke 1897 r.
    Księżycówka wyd. J. Koepke 1897 r.
  • Księżycówka wyd. F. Pohl 1900 r.
    Księżycówka wyd. F. Pohl 1900 r.
  • Wyd. J. Koepke ok. 1901 r.
    Wyd. J. Koepke ok. 1901 r.
  • Litografia wyd. J. Koepke ok. 1898 r.
    Litografia wyd. J. Koepke ok. 1898 r.
  • Wyd. J. Koepke ok. 1897 r.
    Wyd. J. Koepke ok. 1897 r.
  • Wyd. A. Lange ok. 1902 r.
    Wyd. A. Lange ok. 1902 r.
  • Wyd. J. Koepke ok. 1897 r.
    Wyd. J. Koepke ok. 1897 r.
  • Pocztówka podmalowana ok.1914 r.
    Pocztówka podmalowana ok.1914 r.
  • Wyd. J. Koepke 1912 r.
    Wyd. J. Koepke 1912 r.
  • Wyd. J. Koepke 1912 r.
    Wyd. J. Koepke 1912 r.
  • Część adresowa 1900 r.
    Część adresowa 1900 r.
  • Pocztówka wielojęzyczna 1903 r.
    Pocztówka wielojęzyczna 1903 r.
  • Adres.-koresp. 1905 r.
    Adres.-koresp. 1905 r.
  • Fedpost pieczęć 1915 r.
    Fedpost pieczęć 1915 r.
  • Poczta polowa pieczęć 1915 r.
    Poczta polowa pieczęć 1915 r.