Schmiedestrasse i Brüceknstrasse - dawne nowomiejskie ulice
Artykuły » Schmiedestrasse i Brüceknstrasse - dawne nowomiejskie ulice
Dzieje każdego miasta są jak otwarta księga, której zapisane karty należy poznać. Przemierzając wytyczone już za czasów średniowiecznych nowomiejskie uliczki, warto zastanowić się nad ich rodowodem. Wiele z nich posiada bowiem nazwy, które nie zostały zmienione od początku ich nadania. W przypadku Nowego Miasta, tak jak i innych miast – nazwy nadawane były w najprostszy sposób. Miały pełnić funkcję informacyjną i ułatwiać orientację. Z tego względu, również i ulice w Nowym Mieście zlokalizowane blisko ważnych obiektów np. kościoła, drukarni, sądu, czy szkoły nazywane były Kościelną, Gutenberga, Sądową lub Szkolną. Te które kierowały z miasta do pobliskich miejscowości pierwotnie określane jako np. „droga do Łąk” stawały się później ul. Łąkowską.
Czasami nazwy odnosiły się do zawodu rzemieślnika, którego zakład mieścił się przy danej ulicy np. Schmiedestrasse. Niektóre z nazw nawiązywały do specyficznych lokalnych cech ulicy związanych z jej usytuowaniem, lokalizacją, czy też przebiegiem. Stąd też pojawiły się nazwy Okólna, Wąska, Mostowa, Boczna, Wjazdowa, Środkowa, czy też Nad Drwęcą. Nazewnictwo ulic odnosiło się także do nazw przyrodniczych np. Lipowa. Większość nazw najstarszych nowomiejskich ulic dotyczy tych w obrębie rynku, ponieważ aż po lata sześćdziesiąte XIX w. zabudowa utrzymywała się w granicach murów miejskich. Na początek zapraszam do poznania Schmiedestrasse i Brückenstrasse.
Z południowo-zachodniego narożnika Rynku wychodzi ulica Waryńskiego. Warto poznać ją nieco bliżej chociażby ze względu na jej historię i specyficzny klimat, który dopełniają parterowe budynki, „kocie łby” i wciąż działający w środku miasta warsztat kowalski. Wcześniejsza nazwy ulicy to Schulstrasse i Schmiedestrasse, związane były z ulokowanymi na niej: szkołą miejską oraz kuźnią. Dzieje kowalstwa w mieście sięgają zapewne czasów najdawniejszych, gdyż trudno byłoby funkcjonować miastu bez tego rzemiosła. Jeszcze w latach 20. XX w. ulica nazwana została Przemysłową, co nadal podkreślało jej pierwotne znaczenie. W dwudziestoleciu międzywojennym m.in. przy tej ulicy zamieszkiwała pozostała w mieście społeczność żydowska. W widocznym narożnym budynku na początku XX w. działalność prowadził H. Krebs. Później po przeniesieniu z Brüceknstrasse swoją siedzibę miał w nim Bank Ludowy. Do dnia dzisiejszego w obiekcie tym mieści się jeden z nowomiejskich banków.
Brückenstrasse, czyli ul. Mostowa jest jedną z najstarszych i historycznie kluczowych ulic miasta. Została ona wytyczona bardzo wcześnie, prawdopodobnie zaraz po nadaniu praw miejskich. Ulica ta prowadziła z południowej strony rynku w stronę Baszty Kurzętnickiej, mostu na Drwęcy i dalej w kierunku Kurzętnika. W dni targowe była jedną z najbardziej ruchliwych ulic w mieście, zapełnioną furmankami i innymi konnymi zaprzęgami zmierzającymi na plac targowy zlokalizowany już od średniowiecza na rynku. Brückenstrasse przecinały inne ulice m.in. Ringstrasse (ul. Okólna) i Seitenstrasse (ul. Boczna). Przy wylocie z rynku widoczny był m.in. ogród zza murowanego ogrodzenia. Dziś w jego miejscu jest parking przed Miejskim Centrum Kultury. W dalszej perspektywie po dwóch stronach ulicy widoczne są dwupiętrowe kamieniczki jak i niskie parterowe budynki, w których mieściły się sklepy i warsztaty rzemieślnicze. Na jednej z kamienic był szyld z nazwiskiem M. Dawidsohn. Był on prawdopodobnie członkiem kahału reprezentującego nowomiejską gminę żydowską. Widoczna w oddali baszta nie ma jeszcze przejścia dla pieszych.
Dariusz Andrzejewski