Zbór ewangelicki w Nowym Mieście Lubawskim

W okresie międzywojennym pastorem ewangelickim był m.in. Lechner, Mühlenbeck i Mielke. Ostatnim duszpasterzem gminy był dr Wagner. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej większość ewangelików opuściła miasto i zbór przestał istnieć. Tak zakończyła się działalność kościoła ewangelickiego w Nowym Mieście. Już w 1945 roku podjęto próby przeznaczenia kościoła na potrzeby katolickiej młodzieży szkolnej. Jednakże w 1947 roku ówczesny starosta nowomiejski na podstawie decyzji Departamentu Wyznaniowego Ministerstwa Administracji Publicznej, majątek po gminie ewangelickiej przekazał w zarząd i użytkowanie ks. mgr Jerzemu Duninowi. Jego misją było tworzenie polskokatolickiej parafii.
Początkowo zgromadzenie to skupiało czterech wiernych i dopiero w pierwszej połowie 1948 roku ich szeregi zasiliło kilkudziesięciu kolejnych. Nie trwało to długo, gdyż wierni zaczęli opuszczać szeregi tegoż kościoła. Polskokatolicka parafia w Nowym Mieście Lubawskim przestała istnieć, zanim na dobre rozpoczęła swoją działalność. Niszczejący obiekt w końcu przebudowano i zaadaptowano na cele świeckie. Rozebrano wówczas małą neobarokową sygnaturkę, znajdującą się pośrodku szczytu nawy głównej oraz usunięto krzyż z wieży. Świadkowie tego wydarzenia wspominają, że nie było to łatwe, ze względu na brak chętnych do wykonania tego zadania. Od tego czasu budynek nie pełnił już funkcji sakralnych. W 1958 roku budynek został zaadaptowany na kino "Harmonia". Dziś mieści się w nim Centrum Informacji Turystycznej.

Dariusz Andrzejewski

Najważniejsza bibliografia:

1. Agathon Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg 1890.
2. Friedrich W. Heidemann, Handbuch der Post Geographie der Königlich Preußischen Staaten (…), Weimar, 1819.
3. Eckart von Bonin, Statistische Beschreibung des Kreises Loebau (…), Löbau Westpr. 1889.
4. Ryszard Kozłowski, Spór o poewangelicki kościół pomiędzy Rzymskokatolicką Parafią św. Mikołaja a Polskokatolicką Parafią Imienia Jezus w Grudziądzu (1947-1957) [w:] Rocznik Grudziądzki Tom XVI, Grudziądz 2005.
5. Gustav Liek, Miasto Lubawa w Prusach Zachodnich z uwzględnieniem Ziemi Lubawskiej, red. naukowa Andrzej Radzimiński, Lubawa 2016.
6. Leon Saunier, Statistisch-topographisches Adreß-Handbuch von Westpreußen: 1858, Danzig; Elbing 1858.
7. Arthur Semrau, Beiträge zu der Geschichte der Stadt Neumark, Marienwerder, 1893.
8. Rose Richard, Die Kirchenbücher der evangelischen Kirchen Ost- und Westpreussens, nebst einem Verzeichnis der Militär-Kirchenbücher (...), Papiermühle 1909.
9. Rudolf Steege, Heimatbuch für den Kreis Neumark in Westpreußen bis 1941 Kreis Löbau (Westpr.), Wuppertal 1979.
10. Jerzy Wultański, Kościół ewangelicki w Brodnicy, Brodnica 1995.
11. Die Presse z 1910 r.