Nowomiejskie kawiarnie

Od wielu już lat dynamicznie rozwija się kawiarniany rynek, ale  – niestety – tylko w większych miastach powstają nowe punkty znanych dziś sieci. Niezależnie od tego, gdzie i jak kawa jest serwowana, to i tak zdaniem wielu kawoszy „najlepsza jest ta świeżo palona, o potężnej sile aromatu i smaku, czarna jak diabeł i gorąca jak piekło”.
Kawiarniane sieci, to nie jest wymysł naszych czasów. Jedną z bardziej popularnych i znanych, już na przełomie XIX i XX wieku, była firma Kaiser’s Kaffee-Geschäft G.m.b.H. Jej lokal mieścił się również w Nowym Mieście Lubawskim (Neumark Westpreussen), przy północnej pierzei nowomiejskiego rynku, na rogu z obecną ul. Kazimierza Wielkiego (wówczas Synagogenstrasse). Kamienica ta, widoczna na pierwszym planie prezentowanej pocztówki, podobnie jak znaczna część budynków na nowomiejskim rynku, została zniszczona przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Co do historii kamienicy, to jednym z jej pierwszych właścicieli była rodzina kupca Bernsteina. Później stałą się własnością Szulczewskiego, który prowadził w niej interes bławatny. Przypuszczalnie około 1910 roku powstała w niej kawiarnia należąca do sieci firmy „Kaiser's Kaffee-Geschäft G.m.b.H“. Dzieje tej firmy sięgają oficjalnie 1880 roku i miejscowości Viersen w Niemczech, w której to Josef Kaiser w sklepie odziedziczonym po rodzicach zaczął początkowo sprzedawać, a później serwować, świeżo paloną przez siebie kawę. W 1905 roku na 25-lecie firmy istniało w Europie już 900 jej oddziałów. Oprócz kawy Kaiser oferował ciastka i czekoladę własnej produkcji, a także herbatę, kakao, migdały, marcepany i inne słodycze.

Charakterystycznym i rozpoznawalnym znakiem firmowym był „uśmiechniety" dzbanek do kawy. Logo, jak i oferowane produkty, widoczne są również na szyldzie nowomiejskiej kawiarni. Zgodnie ze stosowaną przez firmę praktyką (dziś należałoby to określić jako działania marketingowe), wszystkie otwierane oddziały w nowych miejscowościach miały najlepsze lokalizacje, same lokale posiadały identyczne szyldy reklamowe i podobne aranżacje witryn, a wnętrza były bogato wyposażone. Obowiązkowo, sprzedawczynie musiały nosić jednolite stroje z charakterystycznymi białymi kołnierzykami.

Załączony do artykułu znaczek z herbem Nowego Miasta Lubawskiego (Neumark in Westpreussen) nie jest znaczkiem pocztowym ani zalepką listową, lecz reklamą kawy innej marki tj. Kaffee HAG. Ta znana spółka handlującą kawą funkcjonowała pod nazwą Kaffee Handelsgesellschaft AG (Coffee Hag), została założona w 1906 roku w niemieckiej Bremie. Jej założycielem był Ludwig Roselius, który jako pierwszy opracował komercyjną metodę dekofeinizacji kawy. Firma znana była również z przeprowadzonej na szeroką skalę kampanii reklamowej swych produktów. Oprócz kultowych opakowań i reklam, do komercyjnego sukcesu przyczynił się znany niemiecki heraldyk Otto Hupp. W 1913 roku opracował on herby miast i miejscowości, również naszego miasta, które pozostawało wtedy pod zaborem pruskim. Znaczki te jako atrakcję dodawano do opakowań z kawą i można było je przechowywać w specjalnie przygotowanych do tego celu kolekcjonerskich albumach.

Dariusz Andrzejewski